Chị Phạm
Ánh Hồng - Phó giám đốc Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp thành phố Lào
Cai cho biết: Phong lan vốn là loài thực vật sinh
sống và phát triển trong rừng, ở môi trường tự nhiên phong lan thường sống dựa
vào vật
chủ, bám trên thân cây, vách đá để nảy mầm, sinh trưởng. Hoa phong
lan
được mệnh danh là hoàng hậu trong các loài hoa nên luôn luôn được nhiều thị
trường ưa chuộng và đông đảo người sưa tập săn tìm. Có rất
nhiều loại phong lan sinh trưởng ở những điều kiện khác nhau, riêng phong lan
rừng có thể nhân giống và trồng tại môi trường thành phố nhưng yêu cầu kỹ
thuật không đơn giản. Để phong lan rừng có thể thích nghi được với điều kiện trong đô thị vốn có nền nhiệt, độ ẩm… khác xa
với môi
trường rừng tự nhiên đòi hỏi người trồng phải biết vận dụng biện pháp kỹ thuật
tác động hỗ trợ để phong lan có thể thích nghi, phát triển và ra hoa theo ý
muốn. Theo nghiên cứu, phương pháp nhân giống phong lan bằng tách trồi, ghép
cành sẽ giúp tạo ra số lượng cây giống lớn mà không phụ thuộc vào nguồn giống
trong tự nhiên, bên cạnh đó cây phong lan nhân giống bằng tách trồi, ghép cành
cũng thường có khả
năng thích nghi sinh trưởng lâu dài trong môi trường ngoài rừng.
Chị Phạm
Ánh Hồng - Phó giám đốc Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp thành phố Lào
Cai cho biết: Phong lan vốn là loài thực vật sinh
sống và phát triển trong rừng, ở môi trường tự nhiên phong lan thường sống dựa
vào vật
chủ, bám trên thân cây, vách đá để nảy mầm, sinh trưởng. Hoa phong
lan
được mệnh danh là hoàng hậu trong các loài hoa nên luôn luôn được nhiều thị
trường ưa chuộng và đông đảo người sưa tập săn tìm. Có rất
nhiều loại phong lan sinh trưởng ở những điều kiện khác nhau, riêng phong lan
rừng có thể nhân giống và trồng tại môi trường thành phố nhưng yêu cầu kỹ
thuật không đơn giản. Để phong lan rừng có thể thích nghi được với điều kiện trong đô thị vốn có nền nhiệt, độ ẩm… khác xa
với môi
trường rừng tự nhiên đòi hỏi người trồng phải biết vận dụng biện pháp kỹ thuật
tác động hỗ trợ để phong lan có thể thích nghi, phát triển và ra hoa theo ý
muốn. Theo nghiên cứu, phương pháp nhân giống phong lan bằng tách trồi, ghép
cành sẽ giúp tạo ra số lượng cây giống lớn mà không phụ thuộc vào nguồn giống
trong tự nhiên, bên cạnh đó cây phong lan nhân giống bằng tách trồi, ghép cành
cũng thường có khả
năng thích nghi sinh trưởng lâu dài trong môi trường ngoài rừng.

Xuất phát từ am hiểu kỹ thuật trồng,
tách chồi, ghép cành phong lan và với mong muốn bảo
tồn được nhiều loài phong lan rừng
đẹp, sau thời gian dài ấp ủ ý tưởng, từ đầu năm 2018 chị Hồng đã triển khai mô hình nhân giống phong lan rừng bằng phương pháp ghép và tách chồi. Chị đã liên kết thực hiện thí điểm
trực tiếp
với 02 hộ gia đình trong thành phố Lào
Cai là hộ anh Nguyễn
Đức Thọ ở tổ 37, phường Pom Hán và hộ chị Nguyễn Thị Lan Anh ở tổ 23, phường Bình Minh bước đầu cho kết
quả rất khả quan.
Hầu hết các loài phong lan không cần nhiều ánh sáng, do đó chị Hồng chọn thiết kế
vườn phong lan ở nơi có nhiều bóng râm, thoáng gió, tránh được ánh nắng trực tiếp
về chiều, tránh nơi có nhiều khói bụi. Vật tư sử dụng để trồng phong lan
cũng khá đơn giản, dễ kiếm tìm như: than, sơ dừa (đã qua
xử lý) thân cây, bảng gỗ, chậu đất nung, các chất kích thích sinh trưởng, phân
bón chuyên dụng và một số phụ phẩm khác, hệ thống tưới phun
sương, lưới đảm bảo che nắng mưa...
Mô
hình của
chị Hồng đã tách ghép, nhân giống, trồng thành công với nhiều loài
phong lan rừng khác nhau như: Phi điệp vàng, Phi điệp na hang, Hoàng thảo tam bảo
sắc, Hoàng nạp, Ý ngọc, Hạc vỹ, Hương va ni, Hoàng thảo thập hoa, Hài xanh... Sau đây, chị Hồng sẽ chia sẻ với quý độc giả về kỹ thuật nhân giống, chăm sóc phong lan bằng phương pháp ghép và tách chồi đã thực hiện trong thời
gian qua.
Sau khi tách, cắt từ giò hoa tự nhiên ra các khóm, cây, cành riêng
biệt cần xử lý ban đầu bằng cách nhúng khóm, cây, cành đã tách, cắt vào dung
dịch thuốc Stepguard nồng độ 30ppm trong thời gian 15 phút để ngăn ngừa nấm, vi
rút, vi khuẩn xâm nhập; sau đó để cây nơi khô ráo, thoáng mát có gió nhẹ; sau 03
ngày, đem nhúng rễ cây vào dung dịch thuốc kích thích sinh trưởng AIA nồng độ
50ppm hoặc dung dịch Auxin nồng độ 25ppm; nếu không có các chất trên ta có thể
dùng đọt cây ngô hoặc trái đậu đũa giã nát pha vào nước để nhúng rễ cây (01kg đậu
đũa pha 03 lít nước, 01kg đọt ngô pha 02 lít nước), thời gian nhúng rễ là 30
phút, nhúng xong có thể tận dụng nước nhúng này để tưới lên giò lan sau khi đã
ghép hoàn chỉnh.
Đối với nhóm phong lan nở hoa vào mùa
xuân như Ngọc điểm, Hạc vỹ…, sau khi xử lý ban đầu xong thì bó và treo ngược rễ
lên nơi thoáng mát; dùng bình phun sương tưới nhẹ nhàng vào lúc 21h hàng ngày;
sau 07 ngày ta đem trồng, khi trồng cắt
bỏ bớt phần rễ già; dùng than
gỗ đập nhỏ cỡ ngón tay cái bỏ vào 2/3 giò rồi đặt cây theo chiều thẳng đứng sau
đó chèn giá thể vào vừa ngang miệng giò.
Đối với nhóm phong lan nở hoa vào mùa hạ như Dã hạc, Long tu, Vảy rồng, Hoàng thảo…, sau khi xử lý
ban đầu thì cắt bớt phần rễ già và cây già đã
có dấu tích nở hoa; dùng giá thể bỏ vào 2/3 giò rồi trồng vào mỗi giò một bụi từ
03-04 cây; sau đó dùng than gỗ chèn
vào cho chặt, có nhiều loài rất dài vì vậy cần cố định bằng cách buộc thân cây với các sợi dây treo của giò.
Đối với nhóm phong lan nở hoa vào mùa thu đông như Lan hài, Hoàng
hậu, Giáng hương, Tam sắc bảo, Đuôi cáo phi điệp…, sau khi xử lý ban đầu xong thì dùng giá thể và một ít cát hoặc bột đá trộn với nhau và cho vào
2/3 giò; sau đó đặt vào mỗi giò từ 05-07 cây;
sau cùng bỏ dớn vào chèn vừa phải, không nén quá chặt.
Đối với nhóm phong lan ghép vào thân cây, giò đất hoặc ghép bảng như Dã hạc, Phi điệp, Hạc vỹ, Hoàng thảo... , sau
khi xử lý ban đầu xong dùng một tấm bảng gỗ có diện tích 23cm x 27cm, có độ dày
khoảng 10cm (những tấm bảng có bề mặt lồi lõm nhẹ càng tốt), trên mặt tấm ván
đóng 03 cây đinh 2,5cm theo hình tam
giác, khoảng cách giữa các cây đinh là 15cm; sau đó lót một lớp giá thể dày 03cm rồi áp sát rễ bụi lan vào và giải thêm một lớp giá thể dày 02cm lên trên lớp rễ cây, rồi dùng dây kẽm buộc chéo cố định bụi
lan sao cho không bị lồi ra. Đối với các loại Long tu, Giã hạc khi treo bảng
nên xốc ngược thân cây xuống đất; đối với các loại Phi điệp, Hoàng thảo, Sóc
lào, Vảy rồng thì cho hướng thân cây lên trên.
Tùy từng loại phong lan và theo thực tế nhiệt độ môi trường vườn
mà áp dụng chế độ tưới ít hay nhiều nước để giữ ẩm
vừa đủ. Nhìn chung, các loài phong lan rừng sau khi ghép, tách chồi nếu tiếp tục trồng
trong không gian đô thị thì cần tưới mỗi ngày 01 lần, tốt nhất là tưới vào khoảng 07h sáng bằng bình tưới phun sương thật nhỏ, những ngày trời mưa
thì nên tận dụng nước mưa tự nhiên.
Sau
khi trồng 07
ngày,
chờ
giò phong lan ổn định thì tiến
hành bón phân định kỳ 04 ngày/ lần (vì phong lan hấp thụ chậm, dễ rửa
trôi thông qua việc tưới nên phải bón phân nhiều lần);
sau 01 đến 03
tháng đầu,
dùng phân NPK60:30:30+TE nồng độ 5grm/ bình 04
lít; sau
04
đến 09
tháng,
dùng phân NPK30:10:10+TE nồng độ như trên; khi đủ
09 tháng,
phong lan trổ hoa thì dùng NPK20:20:20+TE nồng độ tương tự; sau đó, định
kỳ cứ sau 10 đến 12 ngày thì bón 01 lần Super BO,
dùng
phân hòa tan vào nước rồi tưới trực tiếp lên hệ rễ, lá của cây.
Chị Hồng cho
biết: Với mô hình ban đầu từ 80 giò phong lan rừng các loại, sau 01
năm đã tách, ghép ra được khoảng
300 giò; nhờ
áp dụng đúng quy trình kỹ thuật nên đa số cây đều sinh trưởng
và phát triển tốt, thân mập, rất ít có sâu bệnh, hoa nở
đều. Phong
lan ra hoa đẹp và đúng mùa sẽ bán được với giá cao hơn rất nhiều so với các
loài hoa khác nên đem lại giá trị kinh tế đáng kể.
Một giò
phong lan Phi điệp vàng 03 ngòng hoa giá bán
200-350
nghìn đồng; một giò
phong lan Hoàng lạp giá bán 300 nghìn đồng;
một giò
phong lan Ý
ngọc 10-13
ngòng hoa bán trên 02 triệu đồng; một giò phong lan Hạc Vỹ
giá bán 500 nghìn đồng… Với mức tạo thu nhập từ 150
nghìn đến hơn 02 triệu đồng từ 01 giò phong lan ghép chồi thì có thể khẳng định việc nhân giống phong lan bằng phương pháp ghép và
tách chồi tại chỗ trong đô thị là một giải pháp
phát triển
kinh tế khá tiềm năng.
Qua thực hiện mô hình cho thấy nhân giống phong lan bằng phương pháp ghép và tách chồi tại
thành phố góp phần tránh khai thác cạn kiệt nguồn phong lan trong
rừng tự nhiên mà vẫn cung cấp được
nhiều giống phong lan đẹp phục vụ người tiêu dùng. Với mức đầu tư vừa phải, chỉ
cần khéo léo tận dụng không gian hợp lý như trái nhà, ban công, sân thượng... là đều có thể sắp đặt được các giò phong
lan đẹp, giá thể trồng phong lan đơn giản, dễ kiếm, khả năng sinh trưởng của phong lan tách chồi tại chỗ thích nghi khá tốt với điều kiện khí hậu thành phố; nếu áp dụng đúng kỹ thuật
trong quá trình nhân giống tách chồi, ghép và chăm sóc sẽ tạo ra cây khỏe, cho hoa đẹp góp phần vừa phát triển kinh tế, vừa tạo cảnh quan đẹp và bảo
vệ môi trường.
Bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu về phong lan, mua
bán phong lan, tìm nguồn cung cấp giống hoặc hiểu biết về kỹ thuật trồng, nhân giống, ghép tách chồi phong lan có thể liên
hệ trực tiếp với chị Phạm
Ánh Hồng theo
số điện thoại 0965150574 để cùng học hỏi, trao đổi và hợp tác.
Cao Bá
Quý