Vượt khó “trồng người”

Năm 1984, sau khi tốt nghiệp Trường Trung học Sư phạm Nghĩa Lộ, cô Ngô Thị Thanh Nga xung phong lên nhận công tác ở một điểm lẻ của xã Xuân Hòa của huyện Bảo Yên, cách nhà 24 km. Mang theo sức trẻ và hành trang tri thức để phục vụ cho con em đồng bào dân tộc Dao, Mông, Nùng và một số dân tộc khác. Trước khi đến đây, cô không thể lường hết khó khăn, không thể ngờ nơi đây lại heo hút đến thế, điện không có, điểm trường có 5 lớp chỉ có 2 giáo viên thì một cô giáo nghỉ ốm dài hạn. Nhà ở cho giáo viên dựng tạm bằng tranh tre; nằm đơn lẻ bên sườn đồi là hai phòng học nhìn ra bốn phía núi chắn ngay trước mặt. Chân núi là dòng suối nhỏ nhưng nước sâu. Mùa hè còn đỡ, mùa đông giá rét bủa vây tứ phía. Trong khoảng sân hẹp, thầy cô giáo cùng hơn hai chục học sinh vây quanh đống lửa. Những đứa trẻ vùng cao mặt mũi lem luốc nhưng ánh mắt thơ ngây vẫn sáng lên niềm tin vào con chữ. Nhớ lại những ngày đầu đặt chân lên vùng cao còn nhiều bỡ ngỡ, con đường mòn độc đạo bé xíu như sợi chỉ vắt ngang sườn núi, những lúc nhớ nhà quay quắt muốn về thăm bố mẹ cũng không thể. Rồi cái đói ào đến, cơm không đủ ăn phải độn thêm rau rừng, măng rừng qua bữa. Trong căn phòng nhỏ không đủ chăn ấm, những đêm lạnh co ro trằn trọc khó ngủ; Những trang giáo án viết dở, sương bay lan vào thấm nhòe nét chữ. Buổi sáng lên lớp, sương dày đặc, cô – trò không nhìn thấy mặt nhau, chỉ tiếng giảng bài, tiếng đọc bài ê a vang lên.

Học sinh ở đây là con em đồng bào các dân tộc địa phương, thuộc diện hộ nghèo, lại ở xa trường; nhiều em nhà cách trường đến 5 - 6 cây số đường rừng. Cô thương trò phải dậy sớm đi học nên bàn với bố mẹ các em đến ở tại điểm trường. Vậy là có 3 em được bố mẹ đồng ý cho xuống trường ở cùng cô. Mỗi tuần về một lần, có em đem theo ít gạo, mèn mén và rau mét, đu đủ góp cùng cô nấu ăn. Cô trồng rau, tra vừng để cải thiện thêm bữa ăn cho trò; thức ăn tươi hầu như không có. Thỉnh thoảng đi bộ về phố mua tem phiếu chế độ mỗi quý được hơn cân thịt thì rán lấy mỡ hoặc băm nhỏ rang mặn ăn cả tuần là hạnh phúc lắm rồi. Các cô giáo góp tiền mua thêm thức ăn chỉ là món cá khô, hạt lạc… (chợ không có, muốn mua thịt, cá phải đi bộ hơn hai chục cây số ra trung tâm huyện). Do đó, những món ăn “truyền thống” cứ thế xoay vòng nhưng ấm tình cô trò. “Vượt lên khó khăn đời sống thường ngày, cô và trò nỗ lực vươn lên bởi các cô giáo nghĩ: Học sinh ở đây đã vô cùng thiệt thòi rồi, nếu mình không nỗ lực thì các em càng thiệt thòi hơn” – cô giáo Nga chia sẻ.

Những ngày đó in đậm kỷ niệm về việc giáo viên lội bộ đến từng nhà dân vận động phụ huynh cho con em mình ra lớp. Có khi trời đổ mưa, đường trơn trượt, không ít lần bị “vồ ếch” lấm lem; có khi trời tối, mò mẫm trong không gian đen kịt, tiếng ếch nhái râm ran; tiếng chim kêu “Bắt cô trói cột” hòa với tiếng chày giã gạo “ét, pụp” của vài hộ dân người Tày ở ven suối làng Kẹm Reng ban đêm nghe mà thấy sợ. Trở ngại lớn hơn là bất đồng ngôn ngữ. Phần lớn phụ huynh và học sinh không nói được tiếng phổ thông; thầy cô giáo lại không nghe được tiếng địa phương. Thế là giáo viên lao vào học tiếng của đồng bào. Chật vật, từng ngày, từng ít một, phải mất một năm mới nghe và nói được tiếng địa phương, việc giao tiếp thuận lợi hơn, việc vận động học sinh ra lớp cũng dễ dàng hơn. Bao gian nan như thế cũng không ngăn được bước chân các cô giáo lần lượt “dìu” từng em học sinh về trường học chữ cho tương lai tươi sáng hơn.“Buồn cười nhất là thời gian đầu chưa thông thạo ngôn ngữ, học sinh ngại giao tiếp, giờ giảng trên lớp, cô vừa là giáo viên vừa là người phiên dịch, học trò vừa là người học chữ vừa là người dịch chữ”- Cô Nga tâm sự: “Hồi đó, học sư phạm về có vốn tiếng Mông – học ở trong trường thì mang ra vận dụng, tối đến cô gọi thanh niên bản Gốc Nụ đến dạy cô học thêm tiếng Dao, còn tiếng Tày thì cô nói khá thạo nên việc hướng dẫn học sinh đọc thông viết thạo cũng không khó; có 50 đồng lương/tháng đầu năm học đăng kí sách cho học trò nhưng học sinh không có tiền nộp. Cô ứng tiền mua cho cả lớp rồi thứ bảy về, cạnh ba lô gạo là bó sách cân muối đeo theo. Hơn hai mươi cây số vượt đèo, cuốc bộ, vào đến trường trời nhá nhem tối; hai vai bị dây ba lô xiết tím như quả bồ quân, cả tuần vẫn còn đau. Vậy mà vì cõng chữ lên non và cũng là yêu nghề dạy học nên cô chẳng nề hà”.

Tuần nào không về nhà thăm mẹ, cô lại lên bản Mông gặt lúa, làm nương cùng dân, ăn cơm nắm, uống nước trong khe núi cùng dân; khi trở về là bó củi trên vai để đốt lửa sưởi ấm cho học trò. Cũng vì lẽ đó, cha mẹ học sinh tin tưởng và coi cô như người của bản. Bởi thế, cô tạo được niềm tin yêu của dân bản và được học sinh kính trọng. Các em từ chỗ thường xuyên nghỉ học, phải đi gọi sau mỗi tuần hoặc đợt nghỉ mùa, nghỉ tết thì từ khi cô dạy, học trò mong được đến trường để được học đọc, học làm toán và được nghe cô kể chuyện; các em dễ dàng tiếp thu bài giảng, luôn chăm chỉ học tập đạt nhiều thành tích cao.

Với sự say mê yêu nghề, yêu trẻ, cô Nga cùng với giáo viên Trường THCS Xuân Hòa đã góp phần đẩy mạnh phong trào dạy và học ở Bảo Yên, “chở đò” đưa nhiều thế hệ học sinh “cập bờ tri thức” cùng xây dựng quê hương đổi mới từng ngày.

Nỗ lực đưa phong trào “Dạy tốt, học tốt” đi lên

Công tác ở Bảo Yên 11 năm, cô Ngô Thị Thanh Nga được chuyển về Trường Cấp I Kim Tân, thị xã Lào Cai (nay là Trường Tiểu học Lê Văn Tám, thành phố Lào Cai) công tác. Đây là ngôi trường có bề dày thành tích học tập qua công sức của cả đội ngũ giáo viên và học sinh. Môi trường sư phạm mới, công việc nhiều hơn, áp lực cũng nhiều hơn. Điều đó đặt ra thử thách lớn đối với cô, với mục tiêu là làm sao để cập nhật kiến thức truyền tải tới học sinh, đồng thời đẩy mạnh phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt” của nhà trường.

Với đức tính giản dị, ham học hỏi, cô Nga không bao giờ tự bằng lòng với chính mình mà luôn nỗ lực vươn lên; rèn luyện phẩm chất đạo đức của người giáo viên nhân dân; không ngừng học tập, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp, tìm hiểu thêm kiến thức từ sách, báo để có những bài giảng hay, phương pháp giảng dạy khoa học, truyền dạy cho học sinh những kiến thức văn hóa trên bục giảng cũng như trong cuộc sống. Cô Nga quan niệm: Giáo viên không chỉ giảng dạy cho hết bài trong sách giáo khoa mà phải vừa dạy kiến thức vừa dạy các em có vốn kiến thức thực tế, giáo dục các em biết chia sẻ, yêu thương. Cô chia sẻ:“Trong những giờ học thú vị trên lớp hay những giờ ngoại khóa, cô luôn tạo tình cảm thân thiện, gần gũi, coi học trò như những đứa con của mình để dạy dỗ, bảo ban mọi điều trong học tập cũng như trong cuộc sống. Cô tâm sự: Cô xác định đã là giáo viên thì phải là giáo viên giỏi. Vì thế, dù ngày mới ra trường về Xuân Hòa giảng dạy, kinh nghiệm chưa nhiều nhưng cô cũng đăng kí tham gia hội giảng cấp huyện và đạt giải ngay năm đầu tham gia. Những thành quả học tập của học trò đã trở thành nguồn động viên, khích lệ cô tiếp tục phấn đấu hơn nữa vì học sinh thân yêu.

Liên tục từ năm 1998 đến năm 2004, cô giáo Thanh Nga được công nhận giáo viên dạy giỏi cấp thành phố, cấp tỉnh. Từ năm 2004 đến năm 2013, cô Thanh Nga có 9 năm liên tục đạt Chiến sỹ thi đua cơ sở. Năm 1999 và năm 2004 cô vinh dự đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp tỉnh. Trong suốt thời gian giảng dạy, cô luôn là giáo viên dạy giỏi cấp huyện, cấp thành phố, nhiều lần được tặng Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh; Giấy khen có thành tích trong công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu.

Sau 18 năm công tác, năm 2002 cô giáo Ngô Thị Thanh Nga được bổ nhiệm chức vụ Phó Hiệu trưởng; đến năm 2012 giữ chức vụ Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng nhà trường. Trên cương vị quản lý, cô luôn tâm huyết với ngành, với trường, đẩy mạnh phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt” bằng những việc làm cụ thể.

Say mê với nghề, cô đã “truyền lửa” cho những thầy cô giáo trẻ tuổi thi đua “Dạy tốt, học tốt” với những đề tài, sáng kiến trong quản lý như: “Thực trạng và giải pháp công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu môn Toán lớp 4,5 ở Trường Tiểu học Lê Văn Tám” – Đề tài được công nhận cấp tỉnh); “Một số biện pháp đổi mới hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Trường Tiểu học Lê Văn Tám, thành phố Lào Cai”; “Một số biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở Trường Tiểu học Lê Văn Tám”… Cô Nga đã góp phần cùng cán bộ, giáo viên giữ vững danh hiệu là trường nằm trong tốp đầu của tỉnh về chất lượng giáo dục, hoạt động ngoài giờ lên lớp, đặc biệt là chất lượng mũi nhọn.

Với vai trò là người quản lý, cô Nga luôn tâm niệm: Trước hết phải làm tốt công tác tổ chức bộ máy, quan tâm bồi dưỡng, giáo dục tư tưởng, chính trị, pháp luật, nâng cao ý thức trách nhiệm của từng thành viên trong nhà trường, tất cả vì mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh. Đồng thời lãnh đạo nhà trường thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”; “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Đến nay, 100% giáo viên của trường có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn về chuyên môn nghiệp vụ; 100% cán bộ, giáo viên nhà trường thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, phương pháp mới để tăng cường tính sinh động, hấp dẫn của bài giảng. Cô còn tiên phong trong việc bồi dưỡng tiếng Anh và động viên cán bộ, giáo viên tự bồi dưỡng, tích cực sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy và giao tiếp. Đặc biệt, năm 2017, trường đã xây dựng thành công chuẩn Quốc gia mức độ 2 trong điều kiện vừa dạy và học vừa xây dựng cơ sở vật chất. Chất lượng giáo dục của nhà trường ngày càng được nâng lên. Nhiều năm liên tục Chi bộ Nhà trường đạt “Chi bộ trong sạch vững mạnh”, Nhà trường luôn hoàn thành xuất sắc chỉ tiêu giáo dục văn hóa với tỷ lệ học sinh lên lớp hằng năm đạt trên 98%; Học sinh khá giỏi tăng theo từng năm học; các hội thi mà nhà trường tham gia đều đạt giải cao. Với những thành tích đạt được, nhiều năm liên tục trường được UBND thành phố Lào Cai tặng danh hiệu tập thể Lao động tiên tiến, Công đoàn vững mạnh cấp tỉnh, Liên đội mạnh cấp tỉnh và nhiều thành tích khác, trong đó có sự đóng góp không nhỏ của Hiệu trưởng Ngô Thị Thanh Nga.

Với tâm huyết được cống hiến cho sự nghiệp “trồng người”, cô giáo Ngô Thị Thanh Nga xứng đáng là điển hình tiên tiến trong giảng dạy, quản lý; Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, là tấm gương sáng cho nhiều người noi theo.