Đây là một hoạt động trong phương pháp dạy học văn đặc biệt, “trả” tác phẩm về cho học sinh, nhằm khơi dậy niềm yêu thích học văn chương nghệ thuật, tạo ra cuộc chơi đầy tính sáng tạo mà ở đó học sinh được hoá thân thành hình tượng nhân vật văn học.

Một buổi sân khấu hoá tác phẩm văn học của lớp 10 Văn

 trường THPT Chuyên Lào Cai

Chúng tôi được tham gia một buổi sân khấu hoá tác phẩm văn học của các bạn học sinh lớp 10 Văn trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai. Các em học sinh đã lựa chọn tác phẩm “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao – một tuyệt tác trong văn xuôi Việt Nam đương đại để dàn dựng. Mặc dù là những “diễn viên” không chuyên và mới bước vào lứa tuổi 15,16 nhưng các em học sinh đã hóa thân vào những nhân vật, như: Chí Phèo, Thị Nở, bà cô già, Bá Kiến, Lý Cường… khá thành công. Tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao mang đến thông điệp về tình người trong gian khó của những thân phận dưới đáy xã hội phong kiến nửa thực dân. Lớp 10 Văn không có học sinh nam, đây là một khó khăn cho các bạn khi vào vai Bá Kiến hay Lý Cường… Tuy nhiên, khi tác phẩm được sân khấu hoá, học sinh nhập vai rất khéo nhưng cũng đầy cảm xúc. Em Lương Phương Thuỳ - học sinh lớp 10 Văn trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai, đóng viên Bá Kiến bày tỏ cảm xúc: “Em dành rất nhiều thời gian để tập luyện cùng các bạn và tự tập ở nhà. Ðể tìm hiểu tính cách nhân vật, trước đó, ngoài đọc tác phẩm “Chí Phèo”, em còn xem thêm nhiều tư liệu, tài liệu trên phim ảnh, làm sao diễn ra “thần” của nhân vật. Bản thân em rất vui vì đây là sân chơi rất ý nghĩa, phù hợp với học sinh và quan trọng nhất là em có thêm nhiều kỷ niệm với bạn học, từ quá trình tập luyện đến khi lên sân khấu”.

Những tiết mục sân khấu hóa tác phẩm văn học ở nhiều trường đang thực hiện bước đầu đã và đang tạo được sự thích thú của nhiều học trò.Theo Công văn số 3175 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường Trung học cơ sở; Trung học phổ thông cần xây dựng kế hoạch bài dạy và tổ chức dạy học môn Ngữ văn theo hướng tăng cường rèn luyện cho học sinh phương pháp đọc, viết, nói và nghe; thực hành, trải nghiệm tiếp nhận và vận dụng kiến thức Tiếng Việt, Văn học thông qua các hoạt động học ở trong và ngoài lớp học. Chính vì thế, việc dạy và học Ngữ văn hiện nay ở các nhà trường không đơn thuần là thầy giảng- trò nghe như trước đây, mà đã đa dạng với cách thức thực hiện. Đặc biệt, những tiết mục sân khấu hóa tác phẩm văn học cũng được nhiều nhà trường chú trọng và được nhiều học sinh hưởng ứng, thích thú. Sân khấu hóa tác phẩm văn học là một trong những phương pháp dạy và học Văn theo phương châm “Trả tác phẩm về cho học sinh”. Với mô hình sân khấu hóa tác phẩm văn học, thay vì những giờ giảng “thầy đọc, trò chép”, những tiết mục sân khấu hóa sinh động, giúp học sinh dễ học, dễ nhớ, nhập tâm hơn với những tác phẩm văn học.

Là người có gần 20 năm trong nghề, cô Nguyễn Hà Chi - Giáo viên dạy Văn trường THPT số 2 thành phố Lào Cai đánh giá cao ý nghĩa, vai trò hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học. Cô Chi cho biết: Hoạt động này được tổ Ngữ văn của trường THPT số 2 thành phố Lào Cai áp dụng từ khi triển khai Chương trình GDPT 2018. Khi một tác phẩm văn học được sân khấu hoá, các em dành thời gian tìm hiểu đặc điểm, tính cách nhân vật và diễn sao cho sát ý nghĩa tác phẩm. Nhờ đó, tác phẩm văn học trở nên sống động, học sinh dễ tiếp thu nội dung bài học. Đây là phương pháp mới trong dạy học theo hướng phát triển năng lực. Học sinh sẽ đóng vai trò trung tâm và chủ động tìm hiểu tác phẩm. Quan trọng hơn là giúp cho các em hiểu sâu sắc hơn về những tác phẩm văn học, nhân vật lịch sử. Thông qua hình thức trình diễn, các tác phẩm văn học dường như trở nên sống động và hấp dẫn hơn. Cách học văn này đã tạo thói quen cho mỗi học sinh chủ động tìm hiểu, nhập tâm vào tác phẩm, sống với suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật, từ đó có những cảm nhận rõ và sâu sắc về nội dung, tư tưởng, chủ đề của mỗi tác phẩm văn học.

Một tiết học chuyên đề “Sân khấu hoá tác phẩm văn học”

của lớp 10C2 trường THPT số 2 thành phố Lào Cai

Sân khấu hóa tác phẩm Văn học không chỉ là một dự án phục vụ cho việc dạy và học môn Ngữ văn mà còn hướng đến rèn luyện các kỹ năng tổ chức sự kiện, làm việc nhóm… cho học sinh. Thay vì cho học sinh đọc tác phẩm ngữ văn, thảo luận, trao đổi… với phương pháp học văn này, các thầy cô đã tạo điều kiện cho học sinh được học tập theo từng nhóm, chuẩn bị một cách kỹ lưỡng để “hóa thân” vào nhân vật trong các tác phẩm thuộc chương trình giảng dạy. Phương pháp này giúp học sinh chủ động tiếp cận văn bản, thâm nhập vào thế giới của tác phẩm để cảm nhận về các nhân vật và chi tiết trong tác phẩm sau đó tái hiện trên sân khấu lớp học.

Ngoài ra học sinh còn được tự mình sáng tạo trong cách diễn xuất làm sao để diễn tả được sâu sắc tính cách, nội tâm của nhân vật mình đóng vai. Với những học sinh không tham gia diễn xuất cũng cần đọc văn bản thật kĩ và cảm nhận về nhân vật trong tác phẩm để đối chiếu với hình ảnh nhân vật được tái hiện trên sân khấu lớp học và đưa ra nhận xét của mình. Từ đó, các tiết học ngoại khóa theo hình thức sân khấu đã thực sự tạo được hứng thú cho đại đa số học sinh để các em học tập có hiệu quả. Phương pháp học này cũng góp phần xây dựng ở các bạn học sinh thói quen đọc sách đề hiểu tác phẩm nhiều hơn.

Việc đa dạng các hoạt động dạy và học Ngữ văn hiện nay đã khác trước rất nhiều theo hướng dẫn của Bộ, nhất là khi toàn ngành đang thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 thì việc dàn dựng những tiết mục sân khấu hóa tác phẩm văn học ở nhiều trường đang thực hiện bước đầu đã và đang tạo được sự thích thú của nhiều học trò. Không chỉ gián tiếp khơi gợi cho học sinh nghiên cứu tham gia tác giả, tác phẩm, nhân vật văn học mà việc sân khấu hoá còn là cách để học sinh hiểu được thông điệp tác giả muốn truyền tải. Quan trọng nhất là thay đổi phương pháp dạy học truyền thống, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học môn Ngữ văn trong các cấp học./.